PENGENALAN

Menurut Asmah Hj Omar (1986), wacana ialah keseluruhan pelahiran bahasa oleh penutur atau penulis, iaitu pelahiran sistem bahasa dan unsur-unsur luar daripada sistem bahasa yang menyumbang ke arah menjadikan sesuatu pertuturan atau tulisan berkenaan sebagai sesuatu yang bermakna dalam komunikasi. Harimurti Kridalaksana (1992) pula mentakrifkan wacana sebagai kesatuan bahasa yang lengkap dan dalam hierarki tatabahasa, wacana merupakan kesatuan tatabahasa tertinggi atau terbesar. Terdapat dua pendapat yang telah diusulkan tentang asal usul perkataan “wacana”. Pendapat pertama mengatakan bahawa perkataan “wacana” ini berasal daripada kosa kata Bahasa Arab, iaitu “wocono”. Perkataan “wocono” ini pula dikatakan berasal daripada perkataan “woco” yang membawa maksud “baca”. Selain itu, pendapat yang kedua mengatakan bahawa perkataan wacana yang terdapat dalam bahasa Inggeris iaitu “discourse” sebenarnya berasal daripada bahasa Latin, iaitu daripada perkataan “discursus” yang membawa maksud “larian ke dan lari”. Setelah usul tentang asal usul perkataan “wacana” ini mendapat kata sepakat para pengkaji – pengkaji bahasa, akhirnya bidang wacana ini telah dianalisis dan dikaji dengan lebih mendalam.

            Dalam hierarki bahasa, wacana terletak pada tingkat bahasa yang tertinggi, iaitu selepas tingkat ayat. Menurut Henry Tarigan (1987) dalam buku Tatabahasa Wacana yang dipetik dari buku Monograf Bahasa Melayu, wacana ditakrifkan sebagai unit atau saluran linguistik yang tertinggi, terlengkap, terbesar dari segi skalanya, supra ayat, tersusun rapi dengan koherensi dan kohesi tinggi yang berkesinambungan yang mempunyai awal dan akhir yang nyata disampaikan secara lisan dan juga bertulis. Di samping itu, wacana dikatakan melebihi batas ayat kerana dalam kajian wacana, aspek yang diteliti tidak terbatas pada tahap ayat sahaja, tetapi turut merangkumi aspek-aspek yang lebih luas daripada ayat. Selain itu, wacana juga dikatakan melebihi batas ayat kerana wacana mungkin terdiri daripada dua ayat, sejumlah ayat, satu perenggan, sebuah karangan, satu bab, sebuah buku, ataupun satu siri buku.

            Menurut Kamus Dewan pula, wacana merupakan keseluruhan tutur yang merupakan satu kesatuan, ucapan, pertuturan dan juga percakapan. Definisi lain bagi wacana yang dikemnukan dalam Kamus Dewan ialah kesatuan fikiran yang utuh sama ada dalam bentuk lisan seperti pidato, khutbah atau tulisan seperti artikel, rencana,surat, novel dan cerpen. Kesimpulannya, wacana ialah unit bahasa yang melebihi had ayat yang terdiri daripada ayat, sejumlah ayat, ceraian, bab, buku, cerita, dialog, siri buku dan sebagainya yang menunjukkan hubungan-hubungan dan perkembangan fikiran yang berurutan. Ringkasnya, wacana ialah satu unit bahasa yang mempunyai kesatuan fikiran yang utuh dan melebihi batas ayat.